W czwartek 17 października w Katowicach odbyła się uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności kilkunastu działaczom opozycji antykomunistycznej z lat 1956–1989. Wśród odznaczonych nie zabrakło przedstawicieli naszego regionu.

Uroczystość zorganizowana została w Śląskim Centrum Wolności i Solidarności, mającym swą siedzibę przy kopalni „Wujek”. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki. Podkreślił on, że osoby odznaczone Krzyżami Wolności i Solidarności są ostatnim pokoleniem tych, którzy nieśli wolność, solidarność i niepodległość, oraz doprowadzili Polskę do niepodległości w ramach NSZZ „Solidarność” – największego ruchu społecznego w historii bloku wschodniego.

– Wolność to wielka odpowiedzialność. Dzisiaj żyjemy w wolnej i niepodległej Polsce, która także potrzebuje waszego głosu, waszych świadectw i waszego doświadczenia. Za wolność dziękujemy, ale prosimy też o to, abyście byli żywymi świadkami historii, bo nikt tak jak wy nie jest w stanie opowiedzieć o wolnej i niepodległej Polsce i o trudzie walki z systemem komunistycznym – mówił prezes IPN. Podkreślił, że uroczystość zorganizowano w symbolicznym miejscu – przy kopalni Wujek, gdzie na początku stanu wojennego zomowcy zastrzelili dziewięciu protestujących górników. – To miejsce w narodowej pamięci jest dowodem na to, że Polacy kochają wolność tak bardzo, że są gotowi oddać za nią swoje życie – mówił.

Wśród odznaczonych znaleźli się przedstawiciele podbeskidzkiej „Solidarności”. Krzyż Wolności i Solidarności otrzymała Anna Frączek, całe życie zawodowe związana z „Solidarnością” Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej, działająca wraz ze swoim mężem, śp. Janem Frączkiem, w podziemnych strukturach związkowych. Do niedawna Anna Frączek była szefową podbeskidzkiej Sekcji Emerytów i Rencistów NSZZ „Solidarność”, wchodząc równocześnie w skład Zarządu Regionu Podbeskidzie. Jest też członkiem Stowarzyszenia „Podbeskidzie Wspólna Pamięć”.

Krzyżem Wolności i Solidarności uhonorowany też został Lesław Werpachowski, w latach 1980-1981 działacz „Solidarności” w skoczowskiej Kuźni, internowany w stanie wojennym, później współpracownik Niezależnego Ośrodka Badań Społecznych w Krakowie, współautor analiz badawczych, m.in. publikacji „Jaka jest Solidarność?” W latach 1989-92 był przewodniczącym Komitetu Obywatelskiego w Ustroniu, działał też w samorządzie lokalnym. Jest on autorem książki „Wykuwaliśmy Solidarność. O latach 1980-1982 na Śląsku Cieszyńskim”.

Pośmiertnie Krzyż Wolności i Solidarności przyznano także Ryszardowi Fiutowi, wieloletniemu działaczowi „Solidarności” w bielskich Zakładach Przemysłu Wełnianego „Merilana”. Po wprowadzeniu stanu wojennego był kolporterem prasy podziemnej. Na początku 1989 r. aktywnie uczestniczył w reaktywacji „Solidarności” w swym zakładzie pracy, pełniąc kolejno funkcje sekretarza, wiceprzewodniczącego i przewodniczącego (lata 1992-2005). Działał też w regionalnych i krajowych strukturach „Solidarności” Przemysłu Lekkiego. Ryszard zmarł niemal dokładnie rok temu – 8 października 2023 roku. Krzyż odebrała jego żona Halina.

Zdjęcia: IPN Katowice/ Mat. NSZZ „Solidarność” Podbeskidzia. Krzyż Wolności i Solidarności otrzymała m.in. Anna Frączek.

Tym samym odznaczeniem uhonorowany został także Lesław Werpachowski.