Rekordowa liczba 58 uczniów z dziewiętnastu szkół wzięła w tym roku udział w XIV Podbeskidzkim Konkursie Historycznym „Solidarni”.

Gdzie i kiedy zginął pochodzący z Gilowic koło Żywca student Stanisław Pyjas? Czego dotyczył pierwszy postulat Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku w sierpniu 1980 roku? Gdzie i kiedy podpisano czwarte porozumienie, podpisane przez strajkujących i władze w lecie 1980 roku? Gdzie mieściła się centrala strajku generalnego na Podbeskidziu w styczniu i lutym 1981 roku? Na czym polegała operacja MO i SB o kryptonimie „Jodła”? Jak się nazywała największa na Podbeskidziu podziemna struktura „Solidarności”? Jak się nazywał jej współzałożyciel i pierwszy przewodniczący?

To tylko niektóre z czterdziestu pytań, z którymi zmierzyć się musieli finaliści XIV Podbeskidzkiego Konkursu Historycznego „Solidarni”, który odbył się w czwartek 6 lutego w gmachu Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Armii Krajowej na bielskim osiedlu Beskidzkim. Organizatorami tego przedsięwzięcia od samego początku są podbeskidzka „Solidarność” i katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Wszystkie finałowe pytania dotyczyły historii Polski z lat 1976-1989, w tym także wydarzeń, które w tamtym czasie miały miejsce na Podbeskidziu. W tym roku w konkursowych zmaganiach wzięła udział rekordowa liczba 58 uczniów z dziewiętnastu szkół ponadpodstawowych z Bielska-Białej, Cieszyna, Czechowic-Dziedzic i Żywca.

Po ocenieniu prac okazało się, że padł w tym roku jeszcze jeden rekord: po raz pierwszy w dotychczasowej historii konkursu zwycięzca uzyskał 100 proc. punktów! Autorką tego rekordu i zdobywczynią pierwszego miejsce w tegorocznym konkursie okazała się Dorota Kozińska, uczennica 3 klasy VI LO im. Armii Krajowej w Bielsku-Białej, przygotowywana przez nauczyciela historii Rafała Kutrybę. Drugie miejsce przypadło uczennicy także 3 klasy z tego samego liceum Sandrze Telok, której opiekunem był Jacek Żyrek. Trzecie miejsce zajęła Zuzanna Luranc, również trzecioklasistka, ale już z V LO w Bielsku-Białej, przygotowana przez historyka Jerzego Jędrykę.

– Data finału konkursu nie jest przypadkowa – to dzień zakończenia podbeskidzkiego strajku generalnego w 1981 roku. Ten konkurs, podobnie jak odbywająca się co roku gra uliczna, poświęcona także „Solidarności”, pomagają uczniom lepiej poznać najnowszą historię naszego kraju i tego regionu. Cieszę się, że z roku na rok rośnie liczba uczestników i pojawiają się nowe szkoły reprezentowane w tym konkursie. Mam wieli szacunek i uznanie zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli za trud przygotowań do tego konkursu – mówi Artur Kasprzykowski z IPN, główny organizator konkursu.

Tradycją się stało, że podsumowanie finału konkursu połączono ze spotkaniem z uczestnikami opozycji antykomunistycznej na Podbeskidziu. W tym roku gośćmi tymi byli Andrzej Grajewski i Janusz Okrzesik. W spotkaniu uczestniczyli także dyrektor katowickiego Oddziału IPN Andrzej Sznajder oraz członek Prezydium podbeskidzkiej „Solidarności” Piotr Gołąb. W trakcie finałowego spotkania wszyscy uczestnicy konkursu oraz ich nauczyciele otrzymali dyplomy oraz książkowe upominki ufundowane przez IPN, podbeskidzką „Solidarność” oraz gdański Instytut Dziedzictwa Solidarności.

* * *

Na koniec – dla zainteresowanych – podajmy odpowiedzi na przytoczone we wstępie pytania. Stanisław Pyjas zginął 7 maja 1977 r. w Krakowie. Pierwszy gdański postulat z 1980 r. dotyczył prawa do tworzenia niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych. Czwarte porozumienie podpisane zostało 11 września 1980 r. w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej (zwane Porozumieniem Katowickim). Centrala strajku generalnego na Podbeskidziu mieściła się w świetlicy Zakładów Przemysłu Wełnianego „Bewelana”. Operacja „Jodła” polegała na internowaniu działaczy „Solidarności” i innych ugrupowań opozycyjnych w chwili wprowadzenia stanu wojennego. Największa podziemną strukturą „Solidarności” na Podbeskidziu była działająca od początku 1982 roku Regionalna Komisja Wykonawcza „Trzeci Szereg”. Jej współzałożycielem i pierwszym szefem był Jerzy Binkowski z bielskiego zakładu FSM.

Foto: Mat. NSZZ Solidarność Podbeskidzia. Zdobywczyni trzeciej nagrody Zuzanna Luranc z V LO podczas rozwiązywania finałowego testu.